Neostrada i Linux

UAKTUALNIENIE, 2006-10-12: jakiś czas temu pojawił się nowy, i jak raportują użytkownicy - stabilniejszy - sterownik do modemów Sagem o nazwie ueagle-atm.

UAKTUALNIENIE, 2007-01-29: pojawiła się również zmieniona wersja samego modemu Sagem. Sprzęt oznaczyony jest: SAGEM FAST 800 E4 (kluczowe jest właśnie to E4). UWAGA: stare sterowniki eagle-usb nie działają z tymi modemami. Nie rozpoznają ich; po podpięciu modemu nie ładuje się do niego firmware; jedyne co widać, to standardowe komunikaty dmesg-a o nowym (jakimś) urządzeniu na USB.

Do tego modemu należy ściągnąć sterowniki ueagle-atm4 (następną wersję z rodziny opisanej powyżej), lub ewentualnie wersję 2.3.3+ starych sterowników eagle-usb.

Ściągamy zatem ten plik (lub nowszą wersję). Zanim przystąpimy do instalacji sterownika, upewnijmy się, że mamy zainstalowane pakiety z kompilatorem (gcc) i z nagłówkami źródeł jądra, potrzebnymi do kompilacji własnych modułów (pakiet kernel-devel w Fedora Core i odpowiedni dla naszej wersji jądra kernel-headers w Debianie). Żeby rozpakować, skompilować, zainstalować i skonfigurować sterownik, wydajemy następujące komendy:

Ostatnia komenda będzie wymagała od nas podania kilku parametrów. Najpierw skrypt pyta nas z usług jakiego operatora korzystamy, wpisujemy PL01 i naciskamy enter.

Potem zapyta nas o nazwę użytkownika i hasło, przyznane nam przez Telekomunikację Polską, wprowadzamy je zatem (użytkownika razem z członem "@neostrada.pl"), zwracając uwagę na fakt, że skrypt podczas wprowadzania hasła nie wypisuje go na ekran. Następnie konfigurator pyta nas czy nasz operator używa szyfrowania, odpowiadamy y lub po prostu naciskamy enter, gdyż jest to domyślna odpowiedź. Ostatnie pytanie dotyczy kwestii czy chcemy, aby łącze było uruchamiane przy starcie systemu, odpowiadamy na nie zgodnie z prawdą. W tym momencie eagleconfig spróbuje porozumieć się z modemem. Niestety czasem mu się to nie udaje, w takim wypadku pomaga zwykle odłączenie na chwilę modemu, ponowne podłączenie go i uruchomienie jeszcze raz eagleconfig (na szczęście skrypt pamięta ustawienia). W przypadku gdyby skonfigurowane przez instalator podnoszenie połączenia przy starcie systemu nie chciało działać (co niestety przydarzyło nam się na dystrybucji Fedora Core 4), można temu zaradzić dopisując do /etc/rc.local (lub jego odpowiednika w naszej dystrybucji) następujące komendy:

Co ładuje firmware do modemu i podnosi łącze (przydatne również kiedy potrzebujemy podnieść je ręcznie, na przykład po tym jak rozłączyliśmy się przez stopadsl).

Rejestracja

Opisując sposoby uruchamiania Neostrady w różnych konfiguracjach, za każdym razem w którymś momencie mówiliśmy, że wprowadzamy nazwę użytkownika i hasło, które otrzymaliśmy od Telekomunikacji Polskiej. Jeśli nie pierwszy raz łączymy się przez Neostradę na tej linii telefonicznej, to rzeczywiście mamy już w ręku użytkownika i hasło i po prostu podajemy je w odpowiednim miejscu. Jeśli jednak dopiero co założyliśmy sobie stałe łącze i próbujemy uruchomić je po raz pierwszy, to aby uzyskać hasło musimy przejść procedurę rejestracyjną. Rejestracja odbywa się przez stronę WWW, ale żeby na nią wejść, musimy najpierw jakoś połączyć się z Internetem, a przecież nie mamy jeszcze użytkownika i hasła. Na potrzeby rejestracji jako nazwę użytkownika wpisujemy "rejestracja@neostrada.pl", a jako hasło "rejestracja". Połączywszy się przy ich użyciu, wchodzimy przeglądarką na stronę http://rejestracja.neostrada.pl/ i przechodzimy procedurę rejestracji, aby ostatecznie otrzymać od operatora naszą nową nazwę użytkownika i hasło (do zarejestrowania się będą nam potrzebne dane z umowy). Teraz musimy uaktualnić konfigurację na naszym komputerze - zastąpić hasło "rejestracja" już tym prawdziwym, podobnie nazwę użytkownika - dopiero wtedy będziemy mogli połączyć się z resztą Internetu, nie tylko ze stroną rejestracyjną. Nazwa użytkownika i hasło znajdują się w plikach tekstowych, jednak ponieważ zależnie od danej konfiguracji mogą być to różne pliki, najprościej jest uaktualnić parametry konfigurując ponownie łącze tak samo jak to zrobiliśmy za pierwszym razem (czyli na przykład w przypadku modemu Sagem uruchomić program eagleconfig; w przypadku modemu SpeedTouch pod FC4 wpisywaliśmy parametry ręcznie do plików, i tam należy je uaktualnić).

Firewall i dzielenie łącza

Podłączając komputer do Internetu, zawsze musimy rozważyć kwestie bezpieczeństwa. Oczywiście wybrawszy Linuksa, już na starcie jesteśmy w lepszej pozycji niż użytkownicy niektórych innych systemów operacyjnych, jednak nie wolno nam na tym naszych rozważań zakończyć. O zagadnieniu można by napisać niejeden artykuł (w istocie ukazują się tytuły poświęcone wyłącznie bezpieczeństwu), z konieczności zasygnalizujemy jedynie podstawowe kwestie.

Po pierwsze, należy regularnie aplikować łaty związane z bezpieczeństwem, wypuszczane przez twórców naszej dystrybucji. Obecnie w dużym stopniu proces ten jest zautomatyzowany, w przypadku dystrybucji Fedora Core, nasz system aktualizujemy wydając komendę:

Jeśli jesteśmy użytkownikami Debiana, sprawdzamy czy ukazały się jakieś uaktualnienia i aplikujemy je za pomocą komend:

Musimy pamiętać, że te mechanizmy nie zapewniają aktualizacji programów, które zainstalowaliśmy sami ręcznie.

Drugą kwestią, o której można by napisać niejeden artykuł, jest właściwe skonfigurowanie firewalla. Nie wdając się w szczegóły, przedstawimy konfiguracje odpowiednie dla najprostszych przypadków. Zadaniem firewalla jest sprawowanie kontroli nad ruchem sieciowym, który widzi nasz komputer (przychodzącym, wychodzącym, a także przechodzącym przez niego, jeśli pełni funkcję routera).

Do zmiany ustawień firewalla pod Linuksem służy polecenie iptables, często tej nazwy używa się na cały mechanizm ściany przeciwogniowej w jądrze. Przykładowo, obecną konfigurację możemy obejrzeć, wydając komendę:

Poszczególne reguły firewalla również możemy dodawać za pomocą tej komendy, jednak minimalnie wygodniej będzie użyć programu iptables-restore. Program ten w pewnym sensie działa w parze z iptables-save, ten drugi potrafi zapisać do pliku bieżącą konfigurację, którą możemy potem odtworzyć za pomocą iptables-restore. Możemy również ręcznie wyedytować taki plik, za chwilę to zrobimy.

Rozważmy najpierw najprostszy przypadek - jeden komputer podłączony do Internetu, bez sieci lokalnej. W tej sytuacji zadowolimy się nieprzyjmowaniem żadnych połączeń ze świata zewnętrznego, poza tymi jawnie wymienionymi. Plik z konfiguracją firewalla mógłby wyglądać wtedy następująco:

Po szczegóły odsyłamy do dokumentacji - w skrócie zaś: taka konfiguracja odrzuca domyślnie wszystkie pakiety przychodzące, poza tymi, które są częścią rozpoczętych przez nas połączeń. Dopuszcza także połączenia na port 22 (ssh), oraz wszelkie połączenia na interfejsie lokalnym (loopback) i wszelkie połączenia wychodzące. Jeśli nasza dystrybucja to Fedora Core, konfigurację wpisujemy do pliku /etc/sysconfig/iptables i upewniamy się, że będzie uwzględniana przy starcie komputera wydając komendę:

Jeśli nie chcemy restartować komputera, możemy nakazać ponowne odczytanie ustawień firewalla z tego pliku poleceniem:

Jeśli nasza dystrybucja nie ma wbudowanego mechanizmu ładowania firewalla, nagrywamy konfigurację do pliku o wybranej przez nas nazwie (np. /etc/firewall.conf) i dopisujemy do skryptów startowych wywołanie wspomnianego wcześniej programu iptables-restore:

(Programy iptables-restore i iptables-save nie przyjmują nazw plików jako parametrów, operują na standardowym wejściu i wyjściu.)

Jeśli mamy oprócz naszego komputera z Linuksem jakieś inne maszyny w sieci lokalnej (działające również pod Linuksem lub pod dowolnym innym systemem z obsługą TCP/IP), naturalnie chcielibyśmy mieć dostęp do Internetu również z nich. Szczegóły wykraczają nieco poza zakres tego artykułu, przedstawimy jednak konfigurację firewalla zapewniającą dostęp dla całej sieci lokalnej, dzięki mechanizmowi zwanemu często w przypadku Linuksa maskaradą (ang. masquerading), będącym szczególnym przypadkiem techniki nazywanej w ogólności NAT (network address translation). Ponownie po szczegóły odsyłamy do dokumentacji.

Nasza konfiguracja zakłada, że sieć lokalna to interfejs eth0, oraz że adresy w tej sieci pochodzą z puli 10.0.0.1-10.0.0.254. Wpuszcza wszystkie połączenia z sieci lokalnej, natomiast z Internetu, podobnie jak poprzednio, tylko port 22 (ssh). Na końcówkach sieci lokalnej musimy zadbać co najmniej o prawidłowe ustawienie adresów komputerów i adresów serwerów DNS (co wygodnie jest zrobić stawiając na serwerze Linuksowym serwer DHCP).

Oprócz powyższej konfiguracji firewalla musimy jeszcze dokonać drobnej modyfikacji ustawień jądra, żeby pozwolić na dostęp do Internetu komputerom z sieci lokalnej. Jeśli nasza dystrybucja to Fedora Core, otwieramy plik /etc/sysctl.conf, znajdujemy linijkę zawierającą napis "net.ipv4.ip_forward" i zmieniamy ją tak, żeby wyglądała następująco:

Jeśli używamy Debiana, odpowiedniej zmiany dokonujemy w pliku /etc/network/options, znajdujemy linijkę zawierającą tekst "ip_forward" i upewniamy się, że brzmi ona:

Jeśli nie wiemy gdzie wykonać zmianę w naszej dystrybucji, możemy dopisać do skryptów startowych linijkę:

Stały adres dla naszego komputera

Jedną z mniej pożądanych cech Neostrady TP jest fakt, że nasz komputer nie otrzymuje stałego adresu w Internecie. Operator co jakiś czas wymusza na nas zmianę adresu IP, przypuszczalnie po to, żeby dać nam do zrozumienia, że jeśli chcemy na naszym komputerze postawić na przykład serwer WWW, powinniśmy zainteresować się innymi usługami z oferty Telekomunikacji Polskiej (lub konkurencji). Rzeczywiście, częsta zmiana adresu IP utrudnia postawienie na podłączonym przez Neostradę komputerze poważnego serwera. Jeśli jednak nasz serwer ma być raczej hobbystyczny i służyć udostępnieniu paru plików znajomym, istnieją sposoby, aby mimo zmieniającego się adresu IP, nasz komputer był cały czas widoczny pod stałą nazwą. Osiągamy to aktualizując każdorazowo wpis w serwerze DNS tak, żeby wskazywał na bieżący adres. W Internecie działają firmy ułatwiające ten manewr - udostępniają nam swoje odpowiednio skonfigurowane serwery DNS, w których wpisy możemy aktualizować automatycznie, instalując na naszym komputerze niewielki program. Jedną z takich firm można znaleźć pod adresem www.dyndns.com, pokażemy jak używając ich serwisu oraz programu ddclient sprawić, że nasz komputer będzie widoczny zawsze pod takim samym adresem (nazwą), mimo zmieniającego się numeru IP.

Najpierw musimy się zarejestrować, wchodzimy na stronę główną www.dyndns.com, klikamy odnośnik "Sign Up Now" i wybieramy dla siebie nazwę użytkownika, hasło oraz podajemy swój adres e-mail. Po zatwierdzeniu formularza, czekamy na list od serwisu, w którym znajdziemy odnośnik, który musimy odwiedzić, aby potwierdzić nasze zgłoszenie. Uczyniwszy to, wybieramy z menu na górze strony dział "Services", a następnie z listy "Dynamic DNS". Pojawia się krótka informacja o usłudze, klikamy "Add Dynamic DNS". Wreszcie możemy wybrać nazwę, pod jaką chcemy, żeby nasz komputer był widoczny w Internecie. Do wyboru mamy całkiem sporo domen, takich jak dyndns.org czy homelinux.net. Wybrawszy domenę oraz samą nazwę hosta, czyli to, co pojawia się przed domeną, klikamy "Add Host". Przy odrobinie szczęścia nasza nazwa nie jest jeszcze zajęta.

Nasz stały adres w Internecie już istnieje, pora zadbać o to, by był aktualizowany, gdy zmieni się adres IP przyznany nam przez operatora. Jednym z popularniejszych programów do tego służących jest ddclient.

Znajduje się on w repozytorium pakietów Fedora Extras, więc jeśli nasza dystrybucja to Fedora Core 4, instalujemy go wydając po prostu komendę:

Następnie do pliku /etc/ddclient.conf dopisujemy następujące linijki:

Wstawiając nazwę użytkownika i hasło, które wybraliśmy rejestrując się na stronie. Ostatnia linijka to nazwa, którą wybraliśmy dla naszego komputera, razem z domeną. Uaktywniamy serwis ddclient tak, żeby zawsze był uruchamiany przy starcie systemu:

I już możemy podawać znajomym nasz adres, nie martwiąc się o to, że się szybko zdezaktualizuje.

Jeśli należymy do obozu Debiana to instalacja ddclienta jest jeszcze przyjemniejsza. Zaczynamy klasycznie od:

Instalator pakietu zada nam kilka pytań. Po pierwsze z jakiego serwisu korzystamy - wybieramy www.dyndns.org. Potem pyta nas o nazwę, jaką wybraliśmy dla naszego komputera - wpisujemy ją razem z domeną i naciskamy enter. Dalej wprowadzamy nazwę użytkownika i hasło, które wpisaliśmy rejestrując się na stronie. Zapytani o interfejs sieciowy wpisujemy "ppp0". Następnie konfigurator pyta nas w jakim trybie powinien działać ddclient. Aby działał jako demon, odpowiadamy na pierwsze pytanie "No", na drugie "Yes". W pytaniu o częstość aktualizacji potwierdzamy domyślną odpowiedź, naciskając enter. I to wszystko, w Debianie nie musimy ręcznie edytować pliku konfiguracyjnego.

Modemy ethernetowe

Wspomnieliśmy wcześniej, że alternatywą dla modemów USB są modemy ze złączem ethernetowym - takim jak sieć lokalna. Pod wieloma względami są one wygodniejsze niż modemy podłączane przez USB, jednak wielu ludzi nie decyduje się na nie ze względu na cenę. Jeśli uznamy, że jesteśmy gotowi wydać pewną kwotę na modem ethernetowy, dobrze jest rozważyć różne modele - nie tylko te oferowane przez Telekomunikację Polską.

Konfiguracja większości modemów ethernetowych przebiega według tego samego schematu. Podłączamy modem do linii telefonicznej i do sieci lokalnej (lub po prostu do naszego komputera, jeśli nie mamy sieci). Konfiguracja odbywa się zazwyczaj przez stronę WWW - żeby się na nią dostać nasz komputer musi mieć jakiś adres w sieci lokalnej, na szczęście jednak nie musimy się o to martwić - modemy standardowo uruchamiają serwer DHCP i przyznają naszemu komputerowi odpowiedni adres, jedyne co musimy zrobić, to skonfigurować interfejs sieciowy tak, żeby automatycznie konfigurował się przez DHCP (w przypadku wielu dystrybucji Linuksa i innych systemów operacyjnych jest to domyślna opcja). Jeśli kabel do modemu podłączyliśmy już po starcie komputera, możemy nakazać odświeżenie konfiguracji interfejsu sieciowego, w Fedora Core robimy to za pomocą komendy service network restart, lub po prostu zrestartować maszynę.

Gdyby okazało się, że adres musimy ustawić ręcznie (wspomni o tym na pewno instrukcja modemu), wystarczy komenda w rodzaju ifconfig eth0 10.0.0.1 up - to jaki adres trzeba ustawić zależy od modelu modemu. Taka sytuacja nie powinna się jednak zdarzyć dla większości dostępnych na rynku modeli.

Drugą kwestią jest to, jaki adres wpisać w przeglądarce WWW, żeby dostać się do panelu administracyjnego modemu. W przypadku części modemów to również nie jest problemem - niezależnie od tego jaki adres wpiszemy, w swojej domyślnej konfiguracji po wyjęciu z pudełka modem przechwytuje wszystkie połączenia i przekierowuje je na swoją stronę. Jeśli to nie zadziała, w instrukcji od modemu znajdziemy adres, który musimy wpisać (w przypadku modemów SpeedTouch 510, które oferuje Telekomunikacja Polska, modem czeka na nas domyślnie pod adresem http://10.0.0.138/).

Interfejsy webowe różnych modemów mogą wyglądać nieco inaczej, każdy jednak musi umożliwiać wpisanie parametrów łącza. W wielu przypadkach gdy po raz pierwszy korzystamy z interfejsu WWW, modem prowadzi nas za rękę, pytając o kolejne dane. Musimy mieć pod ręką swoją nazwę użytkownika i hasło (lub, jeśli jeszcze go nie mamy, wprowadzić hasło "rejestracja", o czym pisaliśmy wyżej), na pytanie o VPI i VCI odpowiadamy odpowiednio 0 i 35, jako typ połączenia wybieramy "PPPoA", a zapytani o to, czy modem ma działać w trybie routera czy bridge'a, wybieramy "router". Modemy zwykle pozwalają również na ustalenie hasła, które trzeba będzie podawać w przyszłości, żeby zmieniać konfigurację.

Zależnie od modelu, modem może oferować różne usługi, które zazwyczaj konfiguruje się również przez interfejs webowy - z dowolnego komputera w naszej sieci możemy dostać się do panelu administracyjnego wpisując w przeglądarce adres modemu (10.0.0.138, w przypadku niektórych modemów 192.168.1.254 lub inny, który znajdziemy w instrukcji). Niektóre modemy pełnią jednocześnie funkcję bezprzewodowego punktu dostępowego, jak na przykład oferowany przez Telekomunikację Polską Sagem F@st 1400 W. Aby skonfigurować taki modem postępujemy podobnie jak w przypadku zwykłych routerów - najpierw podłączamy modem do komputera kablem ethernetowym, wchodzimy przeglądarką na interfejs webowy modemu (dla modemu Sagem znajduje się on pod adresem http://192.168.1.1/, musimy podać domyślnego użytkownika "root" i hasło "1234"), gdzie oprócz konfiguracji łącza z Internetem, możemy ustawić parametry sieci bezprzewodowej, takie jak SSID czy klucze WEP, których konfiguracja musi pokrywać się z konfiguracją interfejsów na naszych maszynach. W Debianie odpowiednie wpisy umieszczamy w /etc/network/interfaces:

W Fedora Core żeby ustawić te parametry możemy użyć konfiguratora graficznego ("Network" w menu "System Settings"), jego działanie przekłada się na wpisy w jednym z plików w katalogu /etc/sysconfig/network-scripts.

Który modem?

To który modem powinniśmy wybrać, zależy od naszych potrzeb i chęci wydawania pieniędzy. Jeśli mamy jeden komputer, rozsądną opcją są modemy USB, które obecnie można od Telekomunikacji Polskiej dostać za złotówkę przy zakładaniu Neostrady. Wybór pomiędzy modemami SpeedTouch i Sagem jest nieoczywisty, ale w naszym odczuciu minimalnie sprawniej i bardziej bezawaryjnie pracuje się z modemem SpeedTouch. Jeśli chcemy oszczędzić sobie bólu głowy związanego z konfiguracją modemu USB, lub nasz komputer nie posiada złącza USB, możemy wybrać modem z interfejsem ethernetowym. Jeśli chcemy podłączyć do sieci kilka komputerów, jednocześnie nie decydując się na wyznaczenie jednego z nich na router (co wiąże się choćby z tym, że nie możemy go wyłączyć, jeśli chcemy żeby pozostałe komputery miały nieprzerwany dostęp do Internetu), modem pełniący funkcję routera wydaje się rozsądnym wyborem. Telekomunikacja Polska oferuje kilka takich modeli, za najprostszy przyjdzie nam zapłacić ok. 300 złotych, za model z wbudowanym switchem czteroportowym ok. 400 złotych, a za modem Sagem z interfejsem bezprzewodowym ok. 650 złotych (podane ceny dotyczą sytuacji gdy właśnie zakładamy sobie Neostradę; warto też sprawdzić czy Telekomunikacja nie prowadzi akurat jakiejś promocji). O ile nie sposób zaprzeczyć, że złotówka za modemy USB to cena atrakcyjna, o tyle w przypadku modemów z funkcjonalnością routera, warto rozpoznać ofertę konkurencji - korzystając z Neostrady nie musimy wcale kupować modemu od Telekomunikacji Polskiej. Może się okazać, że znajdziemy bardziej nam odpowiadający model w rozsądnej cenie. Na przykład popularny i bogaty funkcjonalnością Linksys WAG354G z interfejsem bezprzewodowym i czteroportowym switchem to wydatek około 400 złotych.

Dobre rady

Mając nadzieję, że powyższe informacje pomogą w okiełznywaniu Neostrady TP pod Linuksem, zdajemy sobie jednocześnie sprawę, że nie o wszystkim mogliśmy napisać. Niestety czasem nawet w identycznych konfiguracjach sprzętu i w tej samej dystrybucji Linuksa pojawiają się nieprzewidziane problemy (szczególnie modemy USB wydają się być dużym źródłem niedeterminizmu i dają pole do popisu prawom Murphy'ego). Jednak jeśli instalacja łącza nie przebiegnie tak sprawnie jak mieliśmy nadzieję, nie należy od razu rozpaczać. Obecnie zdecydowaną większość problemów z komputerami można rozwiązać dysponując zdrowym rozsądkiem i dostępem do Google'a. Istnieje spore prawdopodobieństwo, że ktoś natrafił na nasz problem już wcześniej i trochę mniejsze, ale również spore prawdopodobieństwo, że jakoś ten problem rozwiązał. Oczywiście spotykamy się tu z wcześniej wspomnianym problemem kury i jajka - jak mamy szukać rozwiązania naszych problemów w Internecie, jeśli naszym głównym problemem jest fakt, że nie możemy się z Internetem połączyć.

Szukając rad w sieci, dobrze jest kierować się kilkoma prostymi regułami. Jeśli używamy wyszukiwarki, niezłym pomysłem jest wpisać komunikat o błędzie (jeśli jakiś znaleźliśmy w logu systemowym), pomijając fragmenty wyglądające na specyficzne dla naszej maszyny (w przypadku Google'a możemy zastąpić je gwiazdką - "*"). Jeśli zdecydujemy się zadać pytanie na grupie dyskusyjnej (koniecznie najpierw przeszukajmy archiwa!), postarajmy się opisać nasz problem wystarczająco precyzyjnie, żeby ktoś mógł nam pomóc. Jeśli napiszemy tylko "Neostrada mi nie działa", raczej nikt nie domyśli się dlaczego. Korzystając ze znajdujących się w sieci stron - poradników, pokazujących jak zmusić do działania daną konfigurację sprzętu i oprogramowania (podobnych duchem do niniejszego artykułu), upewnijmy się, że konfiguracja opisywana jest możliwie zbliżona do naszej.

Wystrzegajmy się stron zdezaktualizowanych: jeśli autor wspomina w kontekście Neostrady o technologii PPPoE (PPP over Ethernet), lub w kontekście firewalla o ipchains (i nie jest to fragment wstępu historycznego) to najprawdopodobniej znaleźliśmy stronę, która przekroczyła już swój termin przydatności. Należy również raczej stronić od poradników, które każą nam przekompilowywać jądro - obecnie w przypadku większości dystrybucji nie jest to konieczne.

Z nadzieją, że nasze rady okażą się przydatne, życzymy powodzenia.